Co to jest menopauza?
Menopauza (przekwitanie lub klimakterium) jest zjawiskiem występującym w pewnym okresie życia u każdej kobiety. Menopauza jest trwałym fizjologicznym zatrzymaniem cyklu miesiączkowego. Ustanie miesiączkowania jest poprzedzone okresem, gdy staje się ono nieregularne. Kończy okres prokreacyjny a rozpoczyna okres starzenia się. W tym czasie ustaje czynność jajników, co z kolei powoduje wzrost stężenia hormonu FSH (hormon folikulotropowy) oraz LH (hormon luteinizujący).
W Polsce przeciętnie menopauza rozpoczyna się około 50-51 roku życia. W normie mieści się także menopauza między 45 a 55 rokiem życia. W sensie klinicznym, menopauza to u kobiet dzień następujący po zakończeniu ostatniej w życiu miesiączki. Datę tę ustala się wstecz, po upływie 12 miesięcy bez wystąpienia ponownej menstruacji. Po takim okresie kobieta uznawana jest za niepłodną, bez możliwości zajścia w ciążę. Potocznie menopauzą nie określa się jednego dnia, lecz kilkuletni okres przed i po jej rozpoczęciu, tzw. „lata przejściowe”. Czas ten określa się jako klimakterium lub perimenopauzę.
Jakie są objawy menopauzy?
W czasie perimenopauzy (okres lat przejściowych) – kilka lat przed i po ostatniej miesiączce w życiu kobiety - większość kobiet zauważa u siebie niektóre objawy zmian hormonalnych, takie jak: uderzenia gorąca, zmiany nastrojów, bezsenność, zmęczenie. Objawy perimenopauzy mogą pojawić się już około 35. roku życia, chociaż większość kobiet zaczyna być ich świadoma dopiero 10 lat później. W tym czasie produkcja większości hormonów rozrodczych (estrogeny, progesteron i testosteron) spada i staje się mniej regularna, często z nieprzewidywalnymi wahaniami poziomu. Zanika płodność, choć nie jest uznawana za zerową do momentu określenia daty menopauzy (12 miesięcy od ostatniego wystąpienia menstruacji).
Perimenopauza z widocznymi objawami, wynikającymi z wahań hormonalnych, może trwać od kilku do ponad dziesięciu lat. Charakterystycznym objawem są uderzenia gorąca. Towarzyszą im m.in.: uczucie osłabienia, przyspieszona praca serca i silne pocenie. Poza dyskomfortem nie są one dla kobiety szkodliwe. Inne objawy perimenopauzy to: brak energii, bóle głowy, zmiany nastroju, depresja, stany lękowe, zmniejszone libido, bezsenność, przyrost masy ciała, problemy z pamięcią i koncentracją oraz zmiany zanikowe w obrębie narządów płciowych – suchość pochwy i potrzeba częstego oddawania moczu. Z okresem przekwitania związane jest również utrata masy i gęstości kostnej i możliwy rozwój osteoporozy.
Nie każda kobieta odczuwa jednak objawy menopauzy. Około 1/3 wszystkich kobiet nie odczuwa innych objawów niż nasilenie, a potem zatrzymanie miesiączki. Tendencja do nasilonych objawów perimenopauzy bywa niekiedy dziedziczna.
Jaka jest diagnostyka menopauzy?
Polega przede wszystkim na wywiadzie medycznym z kobietą oraz zleceniu badań laboratoryjnych (stężenia FSH, LH, estradiol). W okresie menopauzy należy zadbać o regularną ocenę stanu zdrowia – badania podstawowe jak morfologia krwi obwodowej oraz badanie ogólne moczu. Okres okołomenopauzalny niesie ze sobą także ryzyko zaburzeń gospodarki lipidowej, które m.in. podnoszą ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
Jakie jest leczenie menopauzy?
Chociaż menopauza jest naturalnym etapem życia, jej dokuczliwe objawy mogą być zmniejszane poprzez stosowną kurację.
- Farmakologia:
Największą ulgę przynosi zastępcza terapia hormonalna (HTZ). HTZ oprócz łagodzenia objawów uderzeń gorąca, jest skuteczną metodą leczenia osteoporozy. Hormony dostarczane są w celu wyrównania ich poziomu w organizmie, który nie jest już w stanie sam ich produkować. HTZ dostępna jest w formie tabletek, systemów transdermalnych oraz dopochwowych. W celu poprawy jakości życia stosowane są również: antydepresanty (w łagodzeniu uderzeń gorąca, poprawianiu snu, nastroju), leki obniżające ciśnienie krwi. Zastosowanie mają także preparaty roślinne - estrogeny pochodzące z soi – mogą łagodzić objawy menopauzy.
- Psychoterapia:
Wsparcie psychologiczne może pomóc w przezwyciężeniu poczucia smutku, depresji i zagubienia u kobiet w momencie gdy ich ciało się zmienia.
- Terapie niekonwencjonalne i alternatywne:
Akupunktura - niektóre badania wskazują na jej skuteczność przeciwko uderzeniom gorąca.
Informacje dodatkowe
Okres menopauzy, mimo iż jest fizjologiczny, powoduje nagłe procesy zachodzące w organizmie. Czasem pewne objawy mogą prowadzić do komplikacji lub przykrych powikłań, dlatego kobiety powinny zawsze zwracać uwagę na dodatkowe objawy. Na przykład niedobór estrogenu może z czasem powodować osteoporozę, wpływać na stężenie cholesterolu we krwi. Kontrolnie warto: wykonywać lipidogram, mierzyć regularnie ciśnienie krwi, wzmacniać kości poprzez uprawianie sportu, zaprzestać palenia tytoniu, rozważyć suplementację wapniem oraz witaminą D.
Źródła
- B. Blanc, L. Boubli, Ginekologia. Podręcznik dla lekarza praktyka, Wrocław-Warszawa-Kraków 1995
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Przekwitanie (dostęp z dnia 22.08.2017)
- https://www.menopauza.pl/menopauza/ (dostęp z dnia 22.08.2017)
- https://diag.pl/pacjent/menopauza-definicja-kryteria-rozpoznawania/ (dostęp z dnia 22.08.2017)
- http://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-endokrynologiczne,menopauza--klimakterium----pierwsze-objawy--w-jakim-wieku-,artykul,1721190.html (dostęp z dnia 22.08.2017)