Co to jest szpiczak mnogi?
Szpiczak mnogi (inaczej szpiczak plazmocytowy) jest rozsianym nowotworem złośliwym. W przebiegu choroby dochodzi do nadmiernego namnażania się nieprawidłowych komórek plazmatycznych (komórek układu odpornościowego – limfocytów B). Komórki te lokalizują się w szpiku kostnym zakłócając proces wytwarzania prawidłowych elementów morfotycznych krwi (krwinek czerwonych, białych i płytek krwi), a także powodując rozrzedzenie struktury, bóle, a czasami nawet złamania kości.
Szpiczak plazmocytowy wywoływany jest najprawdopodobniej działaniem kilku różnych czynników (środowiskowe, genetyczne, chemiczne, promieniowanie). Jest jednym z najczęstszych nowotworów hematologicznych. Choroba występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet oraz dwukrotnie częściej u osób rasy czarnej niż kaukaskiej. Większość przypadków (90%) odnotowuje się u osób powyżej 50. roku życia. Nie występuje u dzieci i niezwykle rzadko rozpoznaje się ją u osób poniżej 30. roku życia. W Polsce corocznie diagnozowanych jest 1 500-2 000 pacjentów.
Jakie są objawy szpiczaka mnogiego?
Szpiczak mnogi może wywoływać bardzo różne, mało charakterystyczne objawy, często kojarzone z innymi chorobami (np. przeziębieniem). Do najczęstszych objawów szpiczaka należą:
- bóle kości, złamania i obrzęki w przypadku uszkodzeń kości,
- zmęczenie i osłabienie w przypadku anemii,
- upośledzone krążenie krwi i czasem uszkodzenie nerek w przypadku podniesionego stężenia białka monoklonalnego,
- zaburzenia sprawności umysłowej, zaparcia, odwodnienie, osłabienie, zmęczenie i zaburzenie rytmu serca w przypadku podniesienia stężenie wapnia w surowicy krwi,
- częstsze infekcje i dłuższy okres zdrowienia w przypadku upośledzenia funkcji układu odpornościowego.
Rozwój choroby jest wieloetapowy. Szpiczak plazmocytowy może mieć bardzo różny przebieg, inny u każdego chorego, w zależności od:
- rozległości zmian w szpiku kostnym
- umiejscowienia zmian (np. kości kręgosłupa, miednicy, kończyn górnych lub dolnych)
- aktywności komórek szpiczakowych.
Jaka jest diagnostyka szpiczaka mnogiego?
Postawienie diagnozy często nie jest łatwe, ponieważ dolegliwości dotyczą różnych narządów. Diagnozy oraz określenia czynników rokowniczych dokonuje hematolog na podstawie analizy:
- badań krwi i moczu,
- badań radiologicznych (dla dokładniejszego zobrazowania konkretnych zmian stosuje się tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny) kośćca,
- biopsji szpiku (oraz badań cytogenetycznych).
Jakie jest leczenie szpiczaka mnogiego?
Pomimo, iż w chwili obecnej szpiczak mnogi pozostaje nadal chorobą nieuleczalną, istnieje wiele sposobów terapii. Proponowane leczenie może być bardzo różne, odpowiednio dobrane może powstrzymać rozwój szpiczaka mnogiego i spowodować, że choroba – choć nieuleczalna – będzie trwać przez wiele lat jako choroba przewlekła. Przed opracowaniem strategii postępowania i leczenia chorego, niezwykle ważne jest ustalenie stopnia zaawansowania choroby i rokowania. Wybór terapii jest uzależniony od wielu czynników, między innymi od wieku, ogólnego stanu zdrowia oraz stopnia, w jakim choroba upośledza życie chorego.
Chorzy bez objawów klinicznych podlegają obserwacji. Natomiast objawową postać szpiczaka mnogiego leczy się stosując schematy trójlekowe oparte na nowych lekach, chemioterapii i steroidoterapii celem zniszczenia komórek nowotworowych. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby chemioterapia łączona jest z przeszczepieniem szpiku lub komórek macierzystych szpiku kostnego. Aby zahamować proces niszczenia kości, często stosuje się radioterapię oraz przeprowadza specjalistyczne operacje ortopedyczne.
W terapii szpiczaka mnogiego ważna jest również rehabilitacja oraz wspomagające leczenie objawowe (podawanie leków przeciwbólowych, leczenie niedokrwistości, profilaktyka przeciwzakrzepowa, zwalczanie infekcji).
Źródła
- http://www.ihit.waw.pl/Co-to-jest-szpiczak-plazmocytowy.html (dostęp z dnia 27.04.2016)
- http://onkologia.org.pl/szpiczak-mnogi-nowotwory-komorek-plazmatycznych/ (dostęp z dnia 27.04.2016)
- http://www.jurczyszyn.zdrowemiasto.pl/?art=17 (dostęp z dnia 27.04.2016)
- http://publicznecentraonkologii.pl/pacjent/szpiczak-plazmocytowy-czyli-szpiczak-mnogi-jest-jednym-z-najczestszych-nowotworow-hematologicznych/(dostęp z dnia 27.04.2016)
- http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/nowotwory/szpiczak-mnogi-choroba-kahlera-nowotwor-szpiku-kostnego_36195.html (dostęp z dnia 27.04.2016)
- „IV wydanie Medycyna Wewnętrzna” G. Herold i wsp., Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, s. 75-80